Là động từ, Étre chỉ sự hiện hữu, tương đương với exister. Dieu est = Dieu existe = Thiên Chúa hiện hữu.Là danh từ, Étre chỉ một bản chất hiện có sự hiện hữu, tức là một cái gì đó, một hữu thể. Dieu est l’Étre suprême : Thiên Chúa là hữu thể tối cao.

Khi ta biết cái gì thì cái đó ở trong trí khôn ta, nó đến trong trí khôn ta. Tôma viết : “Cái lọt vào trí khôn ta trước tiên là hữu thể” (Id quod primo cadit in intellectu est ens). “Cái gì mà trí khôn ta quan niệm trước tiên  như điều biết được rõ nhất và như điều mà mọi ý niệm phải quy vào là hữu thể (Illud quod primo intellectus concepit quasi notissimum et in quo omnes conceptiones resolvit est ens).Khi một vật trở thành đối tượng nhận thức ta, ta biết nó là cái gì, nhưng căn bản hơn ta biết nó có, nó hiện hữu. Chính vì nó có mà nó có thể làm đối tượng cho trí khôn nhận thức. Cái hư vô, cái không có, thì không thể đến trong trí khôn được. Ta có thể lầm lẫn về bản chất của sự vật nhưng hoàn toàn chắc chắn về sự hiện hữu của nó một khi nó trở thành đối tượng nhận thức cho ta. Một vật có thể được biết dưới nhiều mặt; nói cách khác, trí khôn có thể ngắm nhìn nó bằng nhiều cách, đưa tới những ý niệm; chẳng hạn ta nói về quả cam ấy là vàng, chua, lớn… nhưng tất cả các ý niệm ấy chung quy đều đưa ta về cái căn bản là sự hiện hữu của nó.

Ý niệm hữu thể là ý niệm phổ quát.Thông thường, người ta có một ý niệm tổng quát bằng cách loại trừ những cái đặc thù, riêng biệt, và chỉ giữ lại cái chung. Ví dụ : ý niệm người được hiểu bằng cách xoá bỏ những gì cá biệt của Giáp, Ất…

Aùp dụng cho ý niệm hữu thể, ta sẽ nói rằng hữu thể là một ý niệm thượng đẳng (notion suprême), là cái khuôn mà ta có thể chụp lên bất cứ một cá thể nào, sự kiện nào, một nền tảng chung khả dĩ thâu nhận những định tính khác, chẳng hạn sự sống và ý thức khi nói về con người.
Quan niệm về hữu thể như vậy còn rất mơ hồ. Cần khai triển cách cụ thể, giải thích nội dung, tìm hiểu các định luật và điều kiện của hữu thể.

– Hữu thể là gía trị tối cao, là giá trị tại thân. Định nghĩa này cũng chưa đủ vì gía trị cũng chỉ là một hình thái của hữu thể.3. Hữu thể là một ý niệm loại suy

+ Loại suy tỉ lệ (analogie de proportionalité). Là tiếng áp dụng cho nhiều sự vật khác nhau vì giữa chúng có một sự giống nhau tỉ lệ, đây là sự giống nhau về quan hệ (ressemnlance de rapports). Thường ta nói con mắt nhìn thấy. Theo nghĩa loại suy tỉ lệ, ta có thể nói trí khôn nhìn thấy, vì con mắt đối với thể xác thế nào thì trí khôn đối với linh hồn cũng tương tự : con mắt nhìn sự vật khả giác, trí khôn nhìn sự vật vô chất thể. Có hai thứ loại suy tỉ lệ: đích thực và hình bóng. Loại suy tỉ lệ đích thực là khi sự tương tự giữa hai quan hệ được dựa trên thực tại (ví dụ trên), còn khi sự tương tự đó chỉ có trong trí khôn, thì gọi là loại suy tỉ lệ hình bóng : chân núi, hoa cười.b.  Hữu thể là một ý niệm loại suy

Ý niệm hữu thể không thể đơn nghĩa : Cọp là hữu thể và người là hữu thể. Nếu hiểu đơn nghĩa thì cọp và người như nhau.

Ý niệm hữu thể cũng không thể là đa nghĩa vì hữu thể là một ý niệm đơn nhất có thể quy tụ mọi hữu thể. Vậy ý niệm hữu thể phải là loại suy, và loại suy tỉ lệ đích thực, vì hai lý do :

Loại phán đoán bất tất chỉ công bố những sự kiện đặc thù riêng biệt, không tất yếu; bởi đó tự nó không có tính khoa học. Loại sau chỉ có thể khẳng định tính hiện hữu trọn vẹn của Thiên Chúa mà thôi vì nơi Người bản chất và hiện hữu đồng nhất với nhau, không có sự phân biệt đích thực nơi những hữu thể hữu hạn.Ngoài hai trường hợp nói trên, nghĩa là trong tất cả các phán đoán tổng quát, như : con gà đẻ trứng, lửa đốt cháy, người là một con vật có lý trí, bao giờ chúng ta cũng nói tới hữu thể khả hữu.

b. Khách thể siêu hìnhNhư vừa nói trên, hữu thể có thể hiện có và cũng có thể chỉ khả hữu mà thôi. Các yếu tính mà trí khôn ta trừu xuất từ những cá thể cụ thể, gọi là yếu tính khách thể siêu hình học, hay là bản thể đệ nhị, các yếu tính đó có trong những trí khôn quan niệm chúng, như một cái gì có thể được hiện thể hoá, nghĩa là có thể được đưa vào hiện thực. Chúng là những khả hữu thể.

5. Hữu thể trí thuộc (être de raison)

Các đối tượng trên đây của tư tưởng không phải là những sự vật, mà cũng không phải là những yếu tính đúng nghĩa, vì yếu tính đúng nghĩa là khả năng hiện hữu thật sự. Nhưng đàng khác, chúng không phải chỉ là những điều tưởng tượng, nhưng hư cấu thuần tuý bởi vì chúng có một nền tảng trong thực tại, nghĩa là được xây dựng với những yếu tố rút ra từ thực tại.Có những hữu thể trí thuộc hoàn toàn là tưởng tượng không có cơ sở trong thực tại, ví dụ : hình tròn bốn cạnh, người ngựa. Chúng không thể hợp thành một ý niệm được.

Khái niệm hư vô là một hữu thể trí thuộc, nhưng đây là một khái niệm phủ định, có thể nói là khái niệm âm mà ta có được nhờ phủ định hữu thể đã được biết trước.

Tương quan trí thuộc và tương quan hiện thực. Tương quan trí thuộc (relation de raison, esse ad) là mối liên quan ngoại tại của một đối tượng với một đối tượng khác mà nó không lệ thuộc, ví dụ mối liên hệ của Thiên Chúa sáng tạo với vạn vật. Nói chung đó là quan hệ của vật ban phát hiện hữu với sự nhận lãnh hiện hữu. Ngược lại quan hệ của vật nhận hiện hữu với vật ban hiện hữu là quan hệ hiện thực.

Các phổ niệm (universaux) có thể được xếp vào loại tương quan trí thuộc vì chúng quy chiếu về một hữu thể có thực và chỉ tồn tại thực sự nhờ sự quy chiếu đó.

6. Phân tích danh từ hữu thể

Ta có thể đào sâu khái niệm hữu thể bằng cách phân tích danh từ hữu thể.

Khi ta nói về một vật gì đó rằng nó là một hữu thể, ta nói tới hai điều :

Nó hiện hữu . Đó là điều nó có chung với các hữu thể khác. Nó là nó, nghĩa là nó hiện hữu theo cách của nó, nó có một bản tính riêng, phân biệt nó với các hữu thể khác.Điều nói trên cũng bao hàm trong chính danh từ hữu thể, dịch từ tiếng latinh ENS tương đương với tiếng Hy lạp Tò ov. Ens do bởi động từ esse (hiện hữu). Một số triết gia hiện đại dùng tiếng L’Étant như một danh từ, do bởi động từ Étre. (Das Seinde bởi động từ sein).

Ens là cái đang có, cái hiện có. Nghiên cứu từ này, ta thấy có hai yếu tố : một chủ thể tiếp nhận sự hiện hữu, tức là cái này, cái kia và  một động tác làm cho chủ thể đó hiện hữu (đang có). Thánh Tôma gọi yếu tố thứ nhất là essentia = yếu tính. Essentia est id quo aliquid est id quo est : bản chất hay yếu tính là cái mà nhờ đó một vật gì đó là nó chứ không phải là vật khác. Và yếu tố thứ hai là esse = hiện hữu. id quo aliquid est : cái mà nhờ đó một vật được hiện hữu.

Một vật thiết yếu phải có cả hai yếu tố nói trên. Nhưng khi nói đến hữu thể, người ta có thể nhấn mạnh đến một trong hai yếu tố. Tuỳ theo người ta nhấn mạnh đến yếu tố một hay yếu tố hai mà người ta sẽ nói rằng mình quan niệm hữu thể “ut nomen” như danh từ hay “ut participum hoặc verbaliter” như động từ.

Trong trường hợp thứ nhất, người ta đề cao yếu tính của sự vật : hữu thể là cái đang có, nhưng yếu tố thứ hai cũng không hoàn toàn vắng mặt.

Trong trường hợp thứ hai, sự hiện hữu lại được chú ý : hữu thể là cái đang có, đang hiện hữu, đang tham dự vào sự hiện hữu. Và dĩ nhiên yếu tố thứ nhất cũng không hoàn toàn bị loại trừ vì hiện hữu bao giờ cũng lệ thuộc vào cái gì; nói cách khác bao giờ cũng là cái gì hiện hữu. Như vậy hữu thể không thể tách biệt khỏi yếu tính (essentia) và hiện hữu (esse) được.

Đàng khác, hiện hữu cũng có nhiều cách : hiện hữu có thể là một hiện hữu hiện tại và đích thực, gọi là ens actuale, hiện hữu ấy cũng có thể chỉ là một việc có thể, nhưng hiện thì chưa có (ens possibile). Ngoài ra, ta còn gặp một loại hiện hữu khác trong luận lý học, gọi là hữu thể trí thuộc: gọi như thế vì tuy nó có nguồn gốc nơi thực tại nhưng tính chất  của nó chỉ có thể hiện hữu trong lý trí con người mà thôi. Nó là một yếu tính (essentia) không kết hợp với sự hiện hữu (existentia). Ví dụ các mối quan hệ giữa chủ từ và thuộc từ trong một câu, hoặc giữa ý niệm phổ quát và các cá thể mà nó bao gồm. Nó không phải là đối tượng của siêu hình học. Đối tượng của siêu hình học là hữu thể hiện thực (réel) đang có hoặc có thể có trong thực tại.

7. Hư vô (néant, non-être)